“သမိုင္းတေကြ႕မွျမန္မာ၀ံသာႏုအမ်ိဳးသမီးမ်ား” ( ေဒၚေဒၚစုကိုလိုနီေခတ္-ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးသမဂၢဥကၠဌ)

သန္း၀င္းလွဳိင္

ျမန္မာလြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမွဳသမိုင္တြင္ ျမန္မာ၀ံသာႏုအမ်ိဳးသမီး၏ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို ခ်န္လွပ္ထား၍ မျဖစ္ႏိိုင္ပါ။ အမ်ိဳးဘာသာ သာသနာ ပညာျပန္႔ပြားေရးအ တြက္ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ ကိုလိုနီကၽြန္ဘ၀ကပင္ယေနပတိုင္ေအာင္ အသင္းအဖြဲ႔မ်ား တည္ေထာင္၍ စည္ရႈံးလႈပ္ရွားခဲ့ပံုမ်ားမွာ ျမန္မာသမိုင္းစာမ်က္ႏွာ၌အထင္အရွားေတြ႔ႏိုင္ေပသည္။ ေရွဦးတည္ေထာင္ဖြဲ႔စည္း၍ လႈပ္ရွား ခဲ့ေသာ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးအသင္းအဖြဲ႔မ်ား၌ ျမန္္မာ ကုမၼာရီအသင္းေခၚ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးသမဂၢ(Burmese Women’s Union) ျမန္မာ အမ်ိဳးသမီး၀ံသာႏုကုမၼာရီမသင္း္(Young Women Buddhist Association – Y W B A ) ျဗဟၼာစရိကုမၼာရီအသင္း ၊ မိန္းမကုမၼာရီအသင္း ၊ သုဓမၼစာရီအသင္း ၊ဓမၼစာရီအသင္း တို႔မွာ ထင္ရွားခဲ့သည္ ။

၁၉၁၉ ခုႏွစ္ ႏိုိ၀င္ဘာလ ၁၆ ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာကုမၼာရီအသင္းေခၚ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးသမဂၢကိုေဒၚေဒၚစု ၊ ေဒၚဖြားသစ္ ၊ ေဒၚခင္ေစာ ၊ ေဒၚလွေမ တို႔ ဦးစီး၍ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ခဲ့သည္။

အသင္းတည္ေထာင္ရျခင္းႏွင့္ ပတ္သတ္၍ အသင္းဖြဲစည္းပံုမွတ္တမ္းစာအုပ္၌ “ဤ္ဘဒၵကမၻာသတၱေလာက ဘံုႀကီး၌မိန္းမတို႕သည္ေ႐ွ႕ဦးစြာ ေပၚထြန္းရကားေလာက၏ အရွင္မိခင္အစစ္ျဖစ္ေပသည္ ေပသည္တကား၊ မိခင္ျဖစ္ၾကသူ မိန္းမမ်ားအနက္ မဟာမဟာေဒ၀ီမွအစ ယေသာ္ဓရာ၊ ေခမာ၊ ဥပၸလ၀ဏ္၊ ဧတဂ္ရရဟႏၱာ မိန္းမျမတ္တို႔အျပင္ ၀ိသာခါ၊ ခုဇၨဳတၱရာ၊ နႏၵမာလာစေသာ အေက်ာ္ေဇယ်အမ်ိဳးသမီးတို႔ိုႏွင့္ ရာဇ၀င္ထင္ရွား ခဲ့သည့္ မိဘုရားႀကီးဖြားေစာ၊ မြန္ဘုရင္မႀကီးရွင္ေစာပု စသည္တို႔၏ ဂုဏ္အင္မ်ားကိုေအာက္ေမ့ကာ ထိုမိန္း မျမတ္မ်ားကိုစံနမူနာဦးထိပ္ထားလ်က္ ဤရန္ကုန္ျမိဳ႕ေတာ္တြင္ သကၠရဇ္ ၁၂၈၁ ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္း လျပည့္ေက်ာ္ ၁၀ ရက္ (၁၉၁၉ခုႏွစ္ႏို၀င္ ဘာ ၁၆ ရက္ ) တနဂၤေႏြေန႔တြင္ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးသမဂၢကိုဖြဲ႕ စည္းတည္ေထာင္ေအာင္ျမင္ပါေၾကာင္း ဟူ၍ ေဖာ္ျပထားေလသည္။

ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးသမဂၢကို ဥကၠဌအျဖစ္ရိကၡာေတာ္ရ စည္ပင္သာယာေျမအေရးပိုင္ကေတာ္ ေဒၚေဒၚစု၊ အ က်ိဳးေဆာင္အတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ေဒၚဖြားသစ္၊ တြဲဖက္အကိ်ဳးေတာ္ေဆာင္မ်ားအျဖစ္ ေဒၚခင္ေစာႏွင့္ ေဒၚလွ ေမ (အာဇာနည္ ဒီးဒုုတ္ဦးဘခ်ိဳ၏ဇနီး) အမွဳေဆာင္မ်ားအျဖစ္ တရားလႊတ္ေတာ္၀န္ႀကီးကေတာ္ ေဒၚေစာ တင္၊ ရွဴးဖိနပ္ကုမၼဏီ ပိုင္ရွင္ဦးဘၾကဴးကေတာ္ ေဒၚေစာခင္၊ ျမိဳ႕ေတာ္၀န္ ဦးသင္းေမာင္ ကေတာ္ေဒၚတင္၊ ဆရာႀကီးဦးဘသိန္းကေတာ္ ေဒၚေဌး၊ ေဒၚေငြရင္၊ ေဒၚေငြရွင္ႏွင့္ေမာ္တင္ေစ်းမွ ေဒၚျမေမ စသည့္အမ်ိဳး  သမီးႀက္ီးမ်ားကဦးစီး၍ ေကာ္မတီ၀င္အမွဳေဆာင္၂၀ ျဖင္တည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုစဥ္ကအသင္၀င္ဦးေရ ၃၀၀ခန္႔ရွိ၍ အၿမိဳ႕ၿမိဳ႕အနယ္နယ္၌ အသင္းခြဲမ်ားဖြဲ႕စည္းထားသည္။

အသင္း၏ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အက်ိဳးကိုသယ္ပုိးေဆာင္ရြက္ရန္၊ ပညာဗဟုသုတအ တြက္အားေပးရန္၊ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႕၏ကိစၥ တစံုတရာေပၚေပါက္လာပါက အသင္းကကူညီအား ေပးရန္တို႔ ျဖစ္သည္။ အသင္း၀င္မ်ား ဖတ္ရႈေလ့လာရန္စာၾကည့္တိုက္ဖြင့္လွစ္ျခင္း၊ လူမ်ိဳးျခားကိုလက္မထက္ဘဲ ျမန္မာ ခ်င္းသာလက္ထက္ရန္ႏွိဳေဆာ္ျခင္း၊ ဗုဒၥဘာသာျမန္မာအခ်င္းျခင္း ကူညီရိုင္းပင္းရန္ေဟာေျပားျခင္း၊ ဗုဒၶဘာ သာစာေပ တိုးတက္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ အမ်ိဳးသားပညာေရးေက်ာင္းမ်ားကို ကူညီအားေပးျခင္း  ျပည္ တြင္းျဖစ္အထည္မ်ားကိုသာ ၀တ္ဆင္္ရန္္တိုက္တြန္းျခင္းစသျဖင့္ ၀ံသာႏုႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးစိတ္ဓါတ္မ်ားႏႈိးဆြေပး ျခင္း၊ ကုသိုလ္ေရးႏွင့္ ေခၽြတာေရး တိုကိုပါေရွး႐ႈလာၾကသည္။

ဂ်ီစီဘီေအေခၚ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားအသင္းမ်ား၏ အသင္းခ်ဳပ္ႀကီး(General Council of Burmese Association- G-C-B-A) ၏မူ၀ါဒလုပ္ငန္းစဥ္ အတိုင္းေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကၿပီး ၊ ဂ်ီစီဘီေအ ျပည္လံုးဆိုင္ရာ ကြန္းဖရင့္သို႔လည္း ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးသမဂၢမွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားတက္ေရာက္ခြင့္ရခဲ့ၿပီး အမ်ိဳးသမီးေရးရာ ကိစၥရပ္မ်ားကို အဆိုတင္သြင္းခဲ့ၾကသည္။

ပဲခူးၿမိဳ႕၌က်င္းပခဲ့ေသာ ဂ်ီစီဘီေအကြန္းဖရင့္သို႔လည္း အမႈေဆာင္အဖြဲ႕၀င္ေဒၚေစာတင္ တက္ေရာက္ၿပီး ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ား ျမဴနီစီပါယ္လူႀကီး၊ ဥပေဒျပဳမင္းတိုင္ပင္္အမတ္ စသည့္တို႔ျဖစ္ပါ၀င္သင့္ေၾကာင္း အဆို တင္သြင္းႏိုင္ခဲ့၍အမ်ိဳးသမီးျမဴနီစပါယ္ႏွင့္ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္ေရႊးေကာက္ပြဲ မ်ားသို႔ပါ၀င္ယွဥ္ၿပိဳင္အေရြးခဲ့ ခြင့္မ်ားရရိွခဲ့ၾကသည္။ ထိုအသင္း၏ေဆာင္ရြက္မႈေၾကာင့္ ဓါတ္ရထား၊ မီးရထားတို႔၌ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသီးသန္႔ စီးႏိုင္ရန္ မိန္းမတန္းသပ္သပ္ေပး သည့္အထိအခြင့္အေရးမ်ားရရွိခဲ့သည္။

ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ား ျပည္တြင္းအ၀တ္အထည္မ်ားကိုသာ ၀တ္ဆင္အားေပးရန္ဤ္အသင္းႀကီးက လႈံေဆာ္ ေပးခဲ့႐ံုမ်မက အသင္း၀င္တိုင္းအစည္းအေ၀း တက္ေရာက္သည့္အခါႏွင့္သာေရး၊ နာေရးကိစၥႀကီး ငယ္ေပၚ ေပါက္လာသည့္အခါတိုင္း၌ ပင္နီအက်ီ၊ ေယာထမီႏွင့္ေဒါင္းပ၀ါမ်ား လႊမ္းျခံဳ၀တ္ဆင္လာခဲ့ၾကသည္ဤေန ရာ၌ျမန္မာႏိုင္ငံ အမ်ိဳးသမီးသမဂၢကိုဦးစီးတည္ေထာင္၍ ဥကၠ႒ အျဖစ္ထမ္းရြက္ခဲ့ေသာေဒၚေဒၚစု၏ အထၳဳပၸတၱိ ကိုေဖာ္ျပရန္လိုပါသည္။

 
ေဒၚေဒၚစုကို ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၄၀ ျပည့္ႏွစ္ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္ ၆ ရက္ တနဂၤေႏြေန႔တြင္ လက္ပံတန္းၿမိဳ၌ အဘဦးေခ်ာင္းလိန္၊ အမိေဒၚႏွင္းဦးတိုမွဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ေမြးခ်င္းငါးဦးအနက္အႀကီးဆံုးျဖစ္သည္  ငယ္စဥ္က ပင္ လက္ပံတန္းၿမိဳ႕တြင္ပညာသင္ၾကားခဲ့ၿပီး၊ ၁၁ ႏွစ္သမီးအရြယ္တြင္မိခင္ကြယ္လြန္ခဲ့သျဖင့္ စတုတၱတန္း အထိသာ ေက်ာင္းပညာသင္ၾကားခဲ့ရသည္။ ၁၂ ႏွစ္တြင္ဖခင္ႏွင့္အတူ ေမာင္ငယ္ညီမငယ္မ်ားကို အမႀကီး အမိရာပမာ ဦးစီးအုပ္ခ်ဳပ္လာခဲ့သည္။

ထိုေနာက္ ၁၉၀၂ခုႏွစ္တြင္ ဇီးကုန္းတရားမရံုးစာေရးႀကီးဦးဘိုးေသာင္းႏွင့္ အိမ္ေထာင္ျပဳ၍ ၁၉၀၆ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ၿ႔မိဳ႕သိုေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္ခဲ့သည္။ ေဒၚေဒၚစုသည္ ၁၉၁၈ ခုႏွစ္မွစ၍၀ံသာႏုစိတ္ဓါတ္မ်ား ႏိုးၾကား လာကာျမန္မာအမ်ိဳးသမီးတို႔၏ အခြင့္အေရးမ်ားကိုအစဦးဆံုး တိုက္ယူလႈပ္ရွားေပးခဲ့ေသာ အမ်ိဳးသမီးႀကီးျဖစ္ သည္။

 
၁၉၁၉ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚေဒၚစု၏ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ခဲ့ေသာ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးသမဂၢ၏စြမ္း ေဆာင္မႈေၾကာင့္ ကိုျပဴးဆိုသူေခၚေဆာင္၍ ပေလာပီနံ (မေလး)ံ တြင္ေရာက္ရွိကာဒုကၡေရာက္ေနေသာ ျမန္မာေဆးေပါလိပ္ လိပ္သူမ်ားကိုၿဗိတိသွ်အစိုးရစရိတ္ျဖင့္ အမိႏိုင္ငံသို႔ျပန္လည္ေခၚယူႏိုင္ခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိအမ်ိဳးသမီးမ်ား ဓါတ္ရထားစီးရာတြင္ကၠေျႏၵရရ မႏၱေလးၿမိဳ႕မွာကဲ့သို႔ သီးသန္႔စီးႏိုင္ရန္ရထား ဘက္ဆိုင္ရာကုမၸဏီလူႀကီးမ်ားျဖင့္ ညိွႏႈိင္း၍ စီစဥ္ေပးခဲ့ျခင္း၊ ျပည့္တန္ဆာအမ်ိဳးသမီးမ်ား နစ္နာမႈမရွိေစရန္ အစိုးရအား ျပည္တန္ဆာ အက္ဥပေဒျပ႒ာန္းေပးရန္ ေတာင္းဆိုေပးခဲ့ျခင္း၊ သပိတ္ေမွာက္ေက်ာင္းမ်ားအား ေထာက္ပံ့ေပးႏိုင္ရန္ စည္းရံုးလႈပ္ရွားေပးခဲ့ျခင္း တို႔ကိုေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။

 
ေဒၚေဒၚစုသည္ ၁၉၂၀ ျပည့္ႏွစ္၌ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လမ္းမေတာ္ၿမိဳ႕နယ္ (၇) လမ္း၌ ေအာင္ေဇယ်ာမဂၤလာေက်ာင္း ကိုပြဲစားႀကီးဦးေဖာ့ႏွင့္ အတူတည္ေထာင္၍ ေက်ာင္းအုပ္ဆရာမႀကီးအျဖင့္ ထမ္းရြက္ခဲ့ေသးသည္။ တဖက္မွ လည္း ေအာင္မဂၤလာသုခ ႏွင့္ေအာင္ေဇယ်ာမဂၤလာ စာပံုႏွိပ္တိုက္မ်ားကို တည္ေထာင္ခဲ့သည္။

၁၉၂၀ျပည့္ႏွစ္မွ ၁၉၂၈ ခုႏွစ္အထိ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးသမ၀ါယမအသင္း ဥကၠ႒အျဖစ္ လည္းေကာင္း  ၁၉၂၃ ခုႏွစ္မွစ၍ ႏွစ္စဥ္ဧၿပီလေရာက္တိုင္း ကေလးၿပိဳင္ပြဲ၌လည္းေကာင္း၊ က်န္းမာေရးျပပြဲ၊ ေက်ာင္းအားကစား ၿပိဳင္ပြဲ၊ ပန္းဥယ်ာဥ္ျပပြဲမ်ား၌လည္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အပိုင္းမွပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခဲသည္။

ထိုေနာက္ ရိကၡာေတာ္ရေျမအေရးပိုင္မင္း ဦးဘိုးေသာင္း၏ဇနီးေဒၚေဒၚစုသည္ ႏုိင္ငံေရး၊ လူမႈေရးလႈပ္ရွားမႈ ကိုစြမ္းစြမ္းတမံ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ကာ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂ ရက္ေန႔တြင္ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ ေလသည္။ ေဒၚေဒၚစု၏ခင္ပြန္း ဦးဘိုေသာင္း သည္ေဒၚေဒၚစု မကြယ္လြန္မီလြန္ခဲ့ေသာ ၉ ႏွစ္ခန္႔ကပင္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၈ရက္ေန႔တြင္ကြယ္ လြန္သြားခဲ့သည္။

မည္သို႔ဆိုေစ……ျမန္မာလြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈ သမိုင္း၌အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ရပိုင္ခြင့္မ်ားကို အမ်ိဳးသမီးသမဂၢ တည္ေထာင္၍ စြမ္းစြမ္းတမံေဆာင္ရြက္ေပးႏုိင္ခဲ့ေသာ ေဒၚေဒၚစု၏လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈမ်ားသည္ မွတ္တမ္း တင္က်န္ရစ္ေနမည္မွာ မလြဲဧကန္ပင္တည္း။

သန္း၀င္းလႈိင္
--------------------------------------------------------------------------------

(၁) ေစာမံုညင္း - ျမန္မာအမ်ိဳးသမီး ပါေတာက္လႈိင္စာေပ ၊ ပထမႀကိမ္ ၁၉၇၆ ဧၿပီလ ။
(၂) တကၠသိုလ္ၾကည္မာ- ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးေလာက ၊ ရန္ကုန္ စာေပဗိမာန္ပံုတိုက္ ၁၉၇၅။
(၃) ျမန္မာ့ရက္စဥ္သမိ္ုင္း(ပထမတြဲ) ၊သမိုင္းသုေသသနဦးစီး႒ာ ၂၀၀၉ ။